БАЛАЛАР МЕН ЖАСӨСПІРІМДЕРДЕГІ СҮЙЕК АЛМАСУЫНДАҒЫ БИОХИМИЯЛЫҚ МАРКЕРЛАРДЫҢ РӨЛІ. ӘДЕБИЕТТІК ШОЛУ.
DOI:
https://doi.org/10.34689/adpdk868Кілт сөздер:
"сүйек метаболизмінің маркерлері", "балалардағы остеопениялық синдром", "остеопороз диагностикасы", "телопептид ұшы", "сүйек метаболизмінің маркерлерінің анықтамалық мәндері"Аңдатпа
Кіріспе. Қаңқа саулығы балалық және жасөспірімдік шақта өте маңызды, өйткені ол өсуге, дамуға және жалпы өмір сапасына тікелей әсер етеді. Балалық және жасөспірім кезінде сүйек массасына жете алмайтын адамдарда остеопороздың даму қаупі бар, тіпті егер олар ересек жаста сүйек массасының жоғалуын тездетпесе де. Соңғы жылдары биохимиялық маркерлер сүйек метаболизмі мен сүйек алмасуын бағалаудың құнды құралына айналды. Дегенмен, нәтижелерді түсіндіру қиын, өйткені мұндай өлшемдер жасына, жыныстық жетілу кезеңіне, өсу жылдамдығына, минералдардың жиналуына, гормоналды реттеуге, тамақтану күйіне, циркадттық ауытқуларға, күнделікті өзгерістерге және сүйек ерекшелігіне, сондай-ақ талдаулардың сезімталдығы мен ерекшелігіне байланысты өзгереді. Сүйек түзілуінің сарысулық маркерлеріне сүйек сілтілі фосфатаза, остеокальцин және C - және N-терминал коллаген I типті пропептидтер жатады. Зәрдегі сүйек резорбциясының маркерлеріне пиридиндік айқаспалы байланыстар (пиридинолин [PYR], дезоксипиридинолин [D-PYR]) және I типті коллаген С - және N-телопептидтер (CTx және NTx) сияқты I типті коллагеннің ыдырау өнімдері жатады. Осылайша, белгілі бір климатта өмір сүретін және өмір салты ұқсас әрбір балалар популяциясы үшін жас пен жынысты ескере отырып, референстік мәндер алынуы керек. Мақсаты. Сүйек алмасу маркерлерінің рөлі және олардың балалардағы референстік мәні туралы әдеби дереккөздерді талдау. Іздеу стратегиясы. PubMed, Google Scolar деректер қорында "сүйек метаболизмінің маркерлері", "балалардағы остеопениялық синдром", "остеопороз диагностикасы", "телопептид ұшы", "сүйек метаболизмінің маркерлерінің анықтамалық мәндері" түйін сөздері бойынша жүйелі іздеу жүргізілді. Ізденіс 2015 жылдан 2024 жылға дейін жарияланған шет тіліндегі зерттеулермен шектелді. 40 дереккөз зерттелді. Талқылау. Жарияланымдарды талдау әр түрлі елдердің дені сау балалары мен жасөспірімдеріндегі остеокальцин, I типті коллагеннің С-терминалды телопептидінің, проколлагеннің I типті N-терминалды пропептидінің және қандағы сілтілі фосфатазаның сандық мәндері бірдей емес мәндер мен гендерлік айырмашылықтарға ие екенін көрсетті. Қорытынды. Әдеби дереккөздерді талдау балалар мен жасөспірімдердегі сүйек метаболизмінің маркерлерін анықтаудың маңыздылығын көрсетеді. Этникалық, гендерлік және географиялық таралуын ескере отырып, балалар популяциясындағы осы маркерлердің жас аралықтары сүйек метаболизмін бағалауда клиникалық маңызды.
Әдебиеттер тізімі
Madiyeva M., Kaskabayeva A., Rymbayeva T., Kanapiyanova G., Bersimbekova G., Aubakirov A., Beisenova A. The Role of Biochemical Markers in Bone Metabolism in Children and Adolescents. Literature review // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2025. Vol.27 (1), pp. 250-256. doi 10.34689/SH.2024.27.1.027
Maдиева M., Каскабаева А., Рымбаева Т., Канапиянова Г., Берсимбекова Г., Аубакиров А., Бейсенова А. Роль биохимических маркеров в костном обмене у детей и подростков (обзор литературы) // Наука и Здравоохранение. 2025. Vol.27 (1), С.250-256. doi 10.34689/SH.2025.27.1.027
Maдиева M., Каскабаева А., Рымбаева Т., Канапиянова Г., Берсимбекова Г., Аубакиров А., Бейсенова А. Балалар мен жасөспірімдердегі сүйек алмасуындағы биохимиялық маркерлардың рөлі. Әдебиеттік шолу // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2025. Vol.27 (1), Б. 250-256. doi 10.34689/SH.2025.27.1.027
Жүктеулер
Жарияланды
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.