SEMEY MEDICAL UNIVERSITY

(Nauka i Zdravookhranenie)

Рецензияланатын медициналық ғылыми-практикалық журнал

Ғылым және денсаулық сақтау

Кеңейтілген іздеу

АУРУЛАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫНА ЕНГІЗІЛГЕН АУРУЛАРДЫҢ ЖИІЛІГІ МЕН ӨЛІМ-ЖІТІМ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ: ҚАНТ ДИАБЕТІ, АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ, СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ

Авторлар

DOI:

https://doi.org/10.34689/fc3gg759

Кілт сөздер:

қант диабеті, ересектер, тенденциялар, болжам, денсаулық сақтау саясаты

Аңдатпа

Кіріспе. Әлемде жұқпалы емес аурулардың (ЖЕА), негізінен жүрек-қан тамырлары ауруларының, қант диабетінің және басқалардың өсуі байқалады. Қазақстанда ЖЕА тәуекелін төмендету үшін үш нозология бойынша ауруларды басқару (АББ) бағдарламалары енгізілді. Мақсаты: Алматы қаласындағы үш нозологиядан: қант диабеті (ҚД), созылмалы жүрек жеткіліксіздігі (СЖЖ) және артериялық гипертензиядан болатын сырқаттанушылық пен өлім-жітім үрдістерін зерделеу. Материалдар мен әдістер. Деректер Алматы қаласындағы денсаулық сақтауды дамытудың Ұлттық ғылыми орталығынан алынды. Сырқаттанушылықты талдау үшін 2016 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңдегі деректер алынды, өйткені осы кезеңде ММСФ енгізілді, ал өлім-жітімді талдау үшін 2013 жылдан 2023 жылға дейінгі кезеңдегі деректер алынды. Нозологияның үш түрі бойынша ауру мен өлімді болжау үшін сызықтық регрессия әдісі қолданылды. Зерттеу нәтижелері. Барлық үш нозология бойынша 100 мың тұрғынға шаққандағы сырқаттанушылық барлық жас топтарында өсуде: КД 2230,5-тен 3621,3-ке дейін, гипертония 6596,9-дан 11811,3-ке дейін және ЖИА 321,8-ден 1432,9-ға дейін. Қант диабетінен болатын өлім-жітімнің 2,85-тен 22,34-ке дейін өсуі байқалды және одан әрі 100 мың тұрғынға шаққанда 42,48-ге дейін ұлғаю күтілуде. Сол сияқты, 2013 жылдан 2023 жылға дейін гипертониядан болатын өлім-жітім 2,17-ден 12,67-ге дейін өсті, ал 2028 жылға қарай 20,58-ге дейін өседі деп  күтілуде. ЖИА ауруының төмендеуі 2023 жылға қарай 20,21-ден 9,20-ға дейін байқалды және 2028 жылға қарай 1,24-ке дейін төмендейді деп күтілуде. Қорытынды. Біздің талдауымыз барлық үш нозологияда, атап айтқанда, жас кезінде қант диабеті мен ЖИА, ал 60-74 жас тобында гипертония мен ЖИА жиілігінің өсуін көрсетеді. МСАК пациенттерін қамтудың жақсаруы оң динамика болып табылады, алайда соңғы екі жылда барлық үш нозология бойынша пациенттер үлесінің төмендеуі байқалады.

Автор өмірбаяндары

  • Орынгул Джумагазиева

    Master, Assistant of the Department of Nursing, Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan; dzhumagazieva.o@kaznmu.kz; https://orcid.org/0000-0003-0457-7205

  • Айнур Кумар

    PhD, Associate Professor of the Department of Health Policy and Management, Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan; e-mail: a.kumar@kaznmu.kz; https://orcid.org/0000- 0003-0457-7205

  • Камила Файзуллина

    PhD, Director of the AGF RSE on the Right of Economic Management “National Scientific Center of Health Protection named after S. Kairbekova” of the Ministry of Health of the Republic of Kazakhstan, Almaty, Kazakhstan; e-mail: faizullina.k@kaznmu.kz; https://orcid.org/0000-0002-2031-9444

  • Назгуль Ахтаева

    PhD, Associate Professor of the Department of Biostatistics and Fundamentals of Evidence-Based Medicine, Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan; e-mail: akhtaeva.n@kaznmu.kz. https://orcid.org/0000-0002-0835-9814

  • Ануар Ахметжан

    MD, PhD, Associate Professor of the Department of Health Policy and Management, ahmetzhan.a@kaznmu.kz. https://orcid.org/0009-0009-7451-9706

  • Мерекеш Бримжанова

    Assistant of the Department of Epidemology with a course on HIV infection, Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Almaty, Kazakhstan; e-mail: dihan81@mail.ru, Tel: 87082884381, 87014609098; https://orcid.org/0009-0008-9269-8982

  • Венера Бауржан

    Pharmacist (chemist) of the Hospital of the Medical Center of the Presidential Administration of the Republic of Kazakhstan; e-mail: venerily@icloud.com, 8777 127 03 05 Place of work: Kazakh National Medical University named after S.D. Asfendiyarov (KNMU, Almaty).

Әдебиеттер тізімі

Jumagazieva O., Qumar A.B., Faizullina K., Akhtayeva N., Akhmetzhan A.D., Brimzhanova M., Baurzhan V. Trends in incidence and mortality from diseases included in disease management programs: Diabetes mellitus, Arterial hypertension, Chronic heart failure // Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2024. Vol.26 (4), pp. 31-38. doi 10.34689/SH.2024.26.4.004

Джумагазиева О., Кумар А., Файзуллина К., Ахтаева Н., Ахметжан А.Д., Бримжанова М., Бауржан В. Тенденции заболеваемости и смертности от болезней, включенных в программы управления заболеваниями: сахарный диабет, артериальная гипертензия, хроническая сердечная недостаточность // Наука и Здравоохранение. 2024. Т.26 (4). С. 31-38. doi 10.34689/SH.2024.26.4.004

Джумагазиева О., Кумар А., Файзуллина К., Ахтаева Н., Ахметжан А.Д., Бримжанова М., Бауржан В. Ауруларды басқару бағдарламаларына енгізілген аурулардың жиілігі мен өлім-жітім тенденциялары: қант диабеті, артериялық гипертензия, созылмалы жүрек жеткіліксіздігі // Ғылым және Денсаулық сақтау. 2024. Т.26 (4). Б. 31-38. doi 10.34689/SH.2024.26.4.004

Жүктеулер

Жарияланды

2025-11-10

Журналдың саны

Нөмір 26 № 4 (2024): Шығарылым 4

Бөлім

Статьи

Категориялар

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение»

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

АУРУЛАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАЛАРЫНА ЕНГІЗІЛГЕН АУРУЛАРДЫҢ ЖИІЛІГІ МЕН ӨЛІМ-ЖІТІМ ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ: ҚАНТ ДИАБЕТІ, АРТЕРИЯЛЫҚ ГИПЕРТЕНЗИЯ, СОЗЫЛМАЛЫ ЖҮРЕК ЖЕТКІЛІКСІЗДІГІ. (2025). Рецензируемый медицинский научно-практический журнал «Наука и здравоохранение», 26(4), 31-38. https://doi.org/10.34689/fc3gg759

Осы автордың (немесе авторлардың) ең көп оқылатын мақалалары

Ұқсас мақалалар

1-10 тен 190

Бұл мақала үшін Кеңейтілген нұсқалар бойынша ұқсас мақалаларды іздеу.